kalendarz księżycowy (inaczej biodynamiczny) – czy naprawdę działa?

Czy to możliwe, że najlepszy czas na sianie marchewki zależy od Księżyca? Wielu ogrodników w to wierzy – ale czy mają rację? Kalendarz księżycowy od lat budzi kontrowersje. Jedni uważają go za nieocenione narzędzie, inni za zwykły przesąd. Postanowiłam przyjrzeć się temu bliżej i sprawdzić, czy rzeczywiście warto planować prace ogrodowe w rytmie faz Księżyca.

 

Czym jest ogród biodynamiczny?

To właśnie z niego wywodzi się kalendarz księżycowy, choć niewiele osób o tym wie. Koncepcję rolnictwa biodynamicznego stworzył w latach 20. XX wieku austriacki filozof Rudolf Steiner. Uważał on, że ogród to żywy ekosystem, w którym wszystko powinno działać w harmonii – od gleby i roślin po zwierzęta i… wpływy kosmiczne.

 

Jak to się zaczęło?

Wszystko zaczęło się w marcu 1924 roku, kiedy Steiner został zaproszony do Kobierzyc pod Wrocławiem przez grupę rolników zaniepokojonych skutkami intensywnego stosowania sztucznych nawozów. W serii wykładów, później zebranych w książce Kurs rolniczy (tak, czytałam ją!), zaproponował alternatywne podejście do uprawy – bardziej naturalne i zgodne z rytmem natury.

Wprowadził m.in. preparaty biodynamiczne, które miały wspierać życie w glebie, oraz podkreślił znaczenie sił kosmicznych w rozwoju roślin. To właśnie wtedy narodziła się idea korzystania z kalendarza księżycowego w ogrodnictwie.

 

O co chodzi w ogrodzie biodynamicznym?

W ogrodzie biodynamicznym każda roślina, zwierzę i kawałek gleby mają swoje miejsce w większym ekosystemie. Rudolf Steiner, twórca tej filozofii, uważał, że ogród to zamknięty system, w którym nic się nie marnuje – wszystko krąży, wracając do cyklu życia, wzbogacając ziemię i wspierając zdrowie roślin i zwierząt.

Można to porównać do dobrze działającego zespołu. Wyobraź sobie grupę ludzi, którzy pracują razem, każdy odpowiada za swoją część, ale wszyscy muszą ze sobą współpracować, by osiągnąć wspólny cel. Jeśli każdy członek zespołu wykona swoje zadanie w odpowiednim czasie i w odpowiedni sposób, cały proces przebiegnie sprawnie, a wynik będzie zadowalający. Podobnie w ogrodzie biodynamicznym każdy element – rośliny, zwierzęta, mikroorganizmy – pełnią określoną rolę, a ich współpraca sprawia, że ogród funkcjonuje zdrowo i harmonijnie. Czasami trzeba dostosować tempo pracy lub zmienić sposób działania, ale kluczowe jest to, by wszystkie elementy wspierały się nawzajem.

🌱 Wiedza i intuicja – Ogrodnictwo biodynamiczne łączy naukowe podejście do roślin z głęboką intuicją i obserwacją natury. W tym ogrodzie chodzi o odczytywanie rytmów natury i dostosowywanie działań do cyklicznych procesów w przyrodzie.

🔄 Zamknięty obieg materii – Biodynamika stawia na jak najbardziej samowystarczalne gospodarstwo. Oznacza to, że materia, która pojawia się w ogrodzie, powinna być w pełni wykorzystana. Kompostowanie, obornik i inne naturalne nawozy, pozyskiwane głównie z własnego ogrodu, stanowią podstawę zrównoważonego obiegu w ekosystemie ogrodowym.

🌌 Energia kosmosu – Tak, Księżyc i inne ciała niebieskie mają tu swoje miejsce. W ogrodach biodynamicznych wierzy się, że wpływ Księżyca (i innych ciał niebieskich) na wzrost roślin jest rzeczywisty.

🌍 Ożywienie gleby – Gleba to nie tylko miejsce, gdzie rosną rośliny, ale prawdziwy ekosystem pełen mikroorganizmów. W ogrodnictwie biodynamicznym ogromną wagę przykłada się do dbania o zdrowie gleby. Kompostowanie, stosowanie naturalnych nawozów, obornika, a także specjalnych preparatów biodynamicznych, które wspomagają mikroorganizmy w glebie, jest kluczowe.

🌿 Wzajemne oddziaływanie roślin – Sztuka biodynamiki polega na umiejętnym dobieraniu roślin, które wspierają się nawzajem, tworząc zrównoważony ekosystem.

🐄 Rola zwierząt w ekosystemie – Biodynamika nie zapomina o zwierzętach, które pełnią istotną rolę w ogrodzie. Nie tylko dostarczają nawozu w postaci obornika, ale także pomagają utrzymać równowagę, kontrolując populacje szkodników i wspierając zdrowie całego ekosystemu.

 

Preparaty biodynamiczne – tajemnicze mikstury?

Biodynamika nie opiera się jedynie na kalendarzu księżycowym – równie ważne są preparaty biodynamiczne. Przygotowuje się je z naturalnych składników, takich jak obornik, krzemionka, czy zioła, a ich zadanie to poprawienie jakości gleby i wzmocnienie roślin.

W ogrodach biodynamicznych stosuje się dziewięć preparatów, z których najważniejsze to:

🪵 Preparat 500 (z krowieńca) – stosowany do oprysku gleby. Przygotowuje się go, mieszając obornik z wodą deszczową przez godzinę w jednym kierunku, a potem w drugim (tzw. dynamizacja). Nie wolno używać naczyń żeliwnych ani ocynkowanych.

💎 Preparat 501 (krzemionka) – oprysk na części nadziemne roślin. Stosuje się 1g krzemionki na 10l wody, mieszając w ten sam sposób co preparat 500.

🌿 Preparaty roślinne (502-507) – na bazie rumianku, krwawnika, pokrzywy, kory dębu, mniszka lekarskiego i waleriany dodaje się do kompostu.

🔮 Preparat 508 - ze skrzypu polnego – do oprysku roślin

 

Proces przygotowania preparatów biodynamicznych

Preparaty biodynamiczne przygotowuje się w sposób szczególny, a ich produkcja jest ściśle związana z rytmem natury i cyklem Księżyca. Zgodnie z naukami Steinera, preparaty te muszą być „włączone” w ziemię w określony sposób, aby mogły w pełni wykorzystać energię kosmiczną.

Najważniejszym aspektem przygotowania preparatów jest ich wzbudzanie – czyli proces mieszania preparatu w wodzie. Preparat 500 i 501 mieszany jest przez około godzinę, w formie okrężnych ruchów w jednym kierunku, a potem przez kolejną godzinę w odwrotnym kierunku. Tego rodzaju ruchy mają na celu „wzbudzenie” energii w preparacie i pobudzenie go do działania na poziomie energetycznym.

Czy Księżyc rzeczywiście ma wpływ na rośliny?

Zwolennicy kalendarza księżycowego twierdzą, że podobnie jak Księżyc oddziałuje na pływy oceaniczne, tak samo wpływa na soki roślinne, wzrost korzeni i owocowanie. W praktyce wygląda to tak, że ogrodnicy stosują kalendarz księżycowy, aby wybrać „sprzyjający” dzień do wykonania danej czynności w ogrodzie:

🌱 W nowiu najlepiej siać rośliny o jadalnych korzeniach, bo energia kieruje się w dół, do gleby.
🌿 W pierwszej kwadrze warto wysiewać warzywa liściowe, bo soki roślinne unoszą się ku górze.
🍎 W pełni dobrze zbierać plony – owoce są wtedy bardziej soczyste.
✂️ Podczas ubywającego Księżyca warto przycinać rośliny – rany goją się szybciej.

Brzmi ciekawie, ale… czy są na to dowody?

Chociaż istnieją różne teorie dotyczące wpływu Księżyca na wzrost roślin, brak jednoznacznych, naukowych dowodów potwierdzających jego istotny wpływ. W badaniach pojawiają się sugestie, że grawitacja Księżyca może wpływać na wilgotność gleby, a także na soki roślinne, jednak wyniki są niejednoznaczne. Zdecydowanie większe znaczenie w rozwoju roślin mają czynniki takie jak światło słoneczne, jakość gleby, skład odżywczy oraz odpowiednia pielęgnacja. Te elementy są szeroko badane i potwierdzone naukowo jako kluczowe dla zdrowia i wzrostu roślin.

Ogród biodynamiczny – tak, ale bez magii

Choć nie jestem fanką teorii o kosmicznych wpływach na marchewkę, doceniam ekologiczne podejście biodynamiki: naturalne nawozy, kompostowanie, dbałość o mikroorganizmy, zamknięty obieg materii. To wszystko sprawia, że ogród staje się zdrowszy i bardziej harmonijny.

Wiele osób stosuje kalendarz księżycowy i twierdzi, że działa. Może to kwestia większej uwagi, jaką wtedy poświęcamy roślinom? A może to po prostu wiara, która – jak w wielu dziedzinach życia – potrafi działać cuda?

Inni natomiast traktują kalendarz biodynamiczny jako narzędzie do organizacji prac ogrodowych, nie mając zdania, czy wierzą w jego działanie. W końcu planowanie siewów, zbiorów i pielęgnacji roślin zawsze się przydaje – bez względu na to, czy robimy to według faz Księżyca, czy po prostu według własnego rytmu. Sama lubię mieć wszystko pod kontrolą, dlatego korzystam z Organizera Ogrodowego 2025 – ułatwia mi to zarządzanie ogrodem przez cały rok.

 

Opisy preparatów biodynamicznych pochodzą z książki Biodynamiczna uprawa roślin w ogrodzie działkowym PZDKR z 1988r.

 

A Ty?

Korzystasz z kalendarza księżycowego,

czy podchodzisz do tego z przymrużeniem oka? 😊

Gosia