Warzywnik w doniczkach na balkonie, tarasie i parapecie
Marzą Ci się własne warzywa, zioła i owoce, choć nie masz kawałka ziemi? Nic straconego! Warzywnik w doniczkach
można uprawiać na balkonie, tarasie, a nawet parapecie zewnętrznym lub
wewnętrznym. W tym artykule dowiesz się, co będzie Ci potrzebne do
przyszykowania własnej uprawy oraz jakie warzywa, zioła i owoce możesz
uprawiać. A na potwierdzenie moich słów przeczytasz rozmowę jaką odbyłam
z Gosią, która uprawia warzywnik na balkonie, prowadząc przy tym bloga
Ogród w doniczkach. Zazieleńmy ten świat!
ja w moim zeszłorocznym pomidorowym gąszczu |
STANOWISKO
Najlepszym stanowiskiem na uprawę roślin użytkowych będzie część południowa, ze względu na większe nasłonecznienie. Po stronie północnej tego słońca jest zdecydowanie mniej, a więc warto postawić na liście, tj. sałaty, pietruszkę naciową, botwinkę, szpinak, szczaw, rukolę, roszponkę, koperek, jarmuż, czosnek niedźwiedzi, cebulę na szczypior oraz niektóre zioła, jak mięta, kolendra, szałwia, estragon i lubczyk. Gdy jest tego oświetlenia zbyt mało, a chcesz uprawiać inne warzywa zawsze możesz zainwestować oświetlenie LED.
W CZYM SIAĆ I SADZIĆ?
Ciekawym rozwiązaniem na balkon są donice z podbitek dachowych (lżejsze od drewna) lub listew. Na taras, na którym nie trzeba martwić się o wagę, wybrałabym drewno, np. z desek paletowych. W obu tych miejscach można natomiast używać doniczek plastikowych, dużych puszek, worków jutowych lub specjalistycznych, wiader itp. Lepiej wybrać mniejszą ilość dużych pojemników niż dużo małych, ze względów estetycznych, ale też ułatwi to podlewanie i ziemia nie powinna tak szybko przesychać. Do donic można również przyczepić kółeczka, by były bardziej mobilne. Do upraw pionowych fasoli tycznej, fasolnika chińskiego, ogórków i pomidorków koktajlowych polecam kratki metalowe lub drewniane. Na ścianę budynku lub "w suficie balkonu" można zawiesić donice na truskawki zwisające (np. za pomocą rozwiązań tesa), na barierkach plastikowe donice z uchwytami od wewnątrz i/lub zewnątrz.
Wybierając pojemniki na taras lub balkon warto zwrócić uwagę, by były odporne na mróz, deszcz i śnieg. W sprzedaży są też takie specjalistyczne, które chronią korzenie przed przemarzaniem. "Kombinezon" dla donic na zimę można wykonać również własnoręcznie z agrowłókniny lub juty oraz podłożyć styropian pod dno.
Przy parapetach zewnętrznych dla bezpieczeństwa poleciłabym zamontować barierki. W tym przypadku dobrze sprawdzą się plastikowe pojemniki z podstawką lub wkładem. Najważniejsze, by we wszystkich pojemnikach było odprowadzenie wody, w postaci dziurek. W plastikowych i metalowych można wykonać je wiertarką.
CO BĘDZIE POTRZEBNE DO UPRAWY WARZYWNIKA W DONICZKACH?
Pojemniki potrzebują dobry drenaż, który zapewni keramzyt (jest lżejszy od grysu). Wybierz podłoże do siewu i rozsad z humusem, bez dodatku nawozu NPK. Polecam wymieszać ziemię z kruszywami, które pomogą w uprawie roślin. Wermikulit magazynuje wodę i dzięki niemu składniki pokarmowe nie są wypłukiwane z podłoża. Natomiast perlit zwiększa przewiewność ziemi, pozwala uniknąć chorób grzybowych siewek. Można dodać rownież włókno kokosowe.
Do uprawy warzyw w doniczkach pomocne będą rękawiczki, łopatka (niekoniecznie), konewka z sitkiem i znaczniki. Ponadto, najważniejszym aspektem są nasiona i zanim wybierzesz się do sklepu polecam przeczytać artykuł Nasiona warzyw - jakie wybrać do ekologicznego ogrodu?
BIORÓŻNORODNOŚĆ
Podstawą zdrowego i większego plonu jest bioróżnorodność, którą w uprawie doniczkowej otrzyma się poprzez mieszanie gatunków. Bazylia posadzona między pomidorami przyciągnie do nich owady zapylające, a czosnek ochroni przed szarą pleśnią. W donicach można nie tylko łączyć warzywa i owoce, ale też kwiaty, tj. nagietki, czy aksamitki.
JAKIE WARZYWA I OWOCE UPRAWIAĆ W DONICZKACH?
Podczas uprawy wyróżnia się warzywa zimnolubne i ciepłolubne. W większości przypadków te drugie wymagają przygotowania rozsady, np. pomidor, papryka i wystawia się je na zewnątrz, na miejsce stałe po 15tym maja, wcześniej hartując. Wyróżnia się też warzywa wolno i szybko rosnące oraz z głębokim systemem korzeniowym i płytkim. Umiejętne zestawienie gatunków pod względem wyżej wymienionych cech sprawi, że donice będą wykorzystywane maksymalnie, a uprawa stanie się intensywna. W pierwszej kolejności należy wysiać przedplon, czyli warzywa zimnolubne, po nich warzywa ciepłolubne, a na końcu znów zimnolubne późne. Nie wysiewałabym nawozów zielonych w donicach ze względu na szybsze przesuszanie się podłoża.
Poniżej przygotowałam zestawienie warzyw do uprawy w pojemnikach, z wyszczególnieniem na wyżej wymienione cechy.
WARZYWA ZIMNOLUBNE
|
WARZYWA CIEPŁOLUBNE
| |
SZYBKO ROSNĄCE
|
WOLNO ROSNĄCE
| |
bób
endywia
fenkuł
groszek
koper
roszponka
rukola
rzodkiewka
sałata
szpinak
|
cebula
czosnek
marchew
pietruszka korzeń
pietruszka naciowa
rabarbar (wieloletni)
szczaw (wieloletni)
ziemniak
|
bakłażan
burak liściowy i korzeniowy
cukinia
cykoria
fasola szparagowa karłowa i tyczna
fasolnik chiński
kabaczek
ogórek
okra
papryka słodka i chilli
pomidor karłowy i wysoki
seler naciowy
|
Owocami,
które można uprawiać w doniczkach są truskawki, poziomki oraz
miniaturowe drzewka owocowe na pniu, przystosowane do upraw
doniczkowych, np. jabłonie, grusze, brzoskwinie, morele i nektaryny.
JAK SIAĆ I SADZIĆ?
Zanim zacznie się uprawiać warzywnik w doniczkach
należy przemyśleć, co chce się uprawiać. Warto wziąć pod uwagę
upodobania swoje i domowników. Pamiętaj, przestrzeń na balkonie,
tarasie, parapecie jest ograniczona, więc dobre zaplanowanie to
podstawa. Zrobisz to za pomocą kartki i długopisu. Lepiej nie lecieć na
żywioł z łączeniem różnych gatunków, bo niektóre rośliny dobrze działają
na siebie, a inne niekorzystnie. Jak już wielokrotnie wspominałam,
szczegółowa tabela allelopatii znajduje się na stronie Maja w ogrodzie.
Przy doborze roślin do donic trzeba wziąć pod uwagę wielkość korzenia, tj. marchew, pietruszka rosną w głąb, dlatego trzeba im zagwarantować głęboką doniczkę oraz przed długi okres czasu, więc między nie można posiać warzywa szybko rosnące i z płytkim korzeniem, jak koperek. Dla ułatwienia stworzyłam tabelę co z czym sadzić i siać w formie śródplonu, by wykorzystać maksimum miejsca.
Przy doborze roślin do donic trzeba wziąć pod uwagę wielkość korzenia, tj. marchew, pietruszka rosną w głąb, dlatego trzeba im zagwarantować głęboką doniczkę oraz przed długi okres czasu, więc między nie można posiać warzywa szybko rosnące i z płytkim korzeniem, jak koperek. Dla ułatwienia stworzyłam tabelę co z czym sadzić i siać w formie śródplonu, by wykorzystać maksimum miejsca.
PRZEDPLON
|
PLON GŁÓWNY
|
POPLON
| |
DONICA I | rzodkiewka, sałata | pomidory, bazylia, czosnek wiosenny (sadzić do początku kwietnia) | szpinak, koper, roszponka |
DONICA II | marchew, cebula, koper (wyrwać nim zawiąże kwiaty) | sałata, koper, rzodkiewka | |
DONICA III | groch, szpinak | ogórki (uprawa pionowa), burak ćwikłowy | endywia, koper rzodkiewka |
PODLEWANIE
Oprócz zalet prowadzenia własnej uprawy roślin w doniczkach są też minusy, jak mała powierzchnia i szybsze przesychanie podłoża. Jedne warzywa potrzebuję większego nawodnienia, jak ogórek, czy rzodkiewka, inne mniejszego, a prowadząc uprawę intensywną (stale obsadzone donice) woda to priorytet. Najprościej jest korzystać z kranówki, dobrze gdyby była odstana. Możesz też pobierać wodę ze zdroju ulicznego, ale może ucierpieć na tym Twój kręgosłup. Dobrym pomysłem jest łapanie deszczówki. Widziałam kiedyś przymocowane rynny do balkonu powyżej. Nie wolno jednak przesadzić z ilością zebranej wody, by nie uszkodzić konstrukcji, na którym by się ona zbierała. Osoby mające taras mogą ustawić beczkę na deszczówkę pod rynną. Do bezproblemowego podlewania roślin na balkonie można użyć automatycznego nawadniania lub nakrętek samokroplujących na butelki.
By woda szybko nie parowała z podłoża warto je ściółkować, np. liśćmi, ziołami, żywokostem lub własnym kompostem.
KOMPOSTOWNIK
I teraz sobie pewnie myślisz, że totalnie zwariowałam! Ależ nie. W sprzedaży są kompostowniki do zastosowania na balkonie. Dżdżownice kalifornijskie, które powinny znaleźć się w środku, zjadają odpadki kuchenne. Powstała z nich "kupka" to humus, za który w sklepach płaci się krocie. Odsączonym płynem nawozi się rośliny w trakcie wegetacji, by były silniejsze i dały dorodniejszy plon. Czarna ziemia, która pozostanie stanie się kompostem.
NAWOŻENIE
Podłoże w doniczkach szybciej robi się jałowe. Najprostszym rozwiązaniem po zebraniu rzodkiewki, a przed posianiem fasolki byłoby dołożenie nowej partii ziemi, tylko po co? Można nawieźć podłoże ziemią okrzemkową, mączką bazaltową i otrzymanym kompostem (z najgłębszej warstwy, by był bardzo dobrze rozłożony). Ważne jest również nawożenie roślin w trakcie wegetacji, np. humusem kupionym w sklepie lub wyprodukowanym własnoręcznie, Astvitem, gnojówkami roślinnymi (choć może to być uciążliwe dla sąsiadów). Cudownym nawozem jest też woda po gotowaniu warzyw bez soli, a rozdrobnione skorupki jaj odżywią pomidory.
WYWIAD Z MIEJSKĄ OGRODNICZKĄ
Dla poparcia moich słów, że można stworzyć warzywnik na balkonie przeprowadziłam wywiad z Gosią, która prowadzi bloga Ogród w doniczkach, opartego na wieloletniej uprawie roślin. Znajdziesz ją na stronie www.ogrodwdoniczkach.pl oraz na Instagramie @ogrod_w_doniczkach.
Nazywam się Gosia i jestem miejską ogrodniczką. Stosuję
zasadę, że ograniczenia narzucamy sobie sami, a kawałek balkonu w bloku w
Warszawie jest wystarczającym miejscem na uprawę własnych warzyw i owoców,
jeśli się tylko chce ;) Namawiam na wykorzystywanie swoich balkonów i
zakładanie ogrodów w doniczkach oraz pomagam w realizacji pięknych zielonych
planów. Zazielenianie balkonów i tarasów jest szczególnie
potrzebne w mieście, gdzie zieleni jest
tak mało i gdzie naszych kwiatów potrzebują owady. Właśnie w tym celu razem z Eweliną @og_rude_k
założyłyśmy projekt #mojałąka, w którym zachęcamy do zakładania własnych łąk w
doniczkach i pokazujemy jak to zrobić.
- Jakie warzywa, z Twojego doświadczenia, najlepiej sprawdzają się w uprawie pojemnikowej?
Tak
naprawdę to praktycznie wszystkie. Jest tylko parę
warzyw, których jeszcze nie próbowałam uprawiać na moim balkonie.
Głównie
dlatego, że nie mam dla nich wystarczająco dużo miejsca. Największy
problem
miałam do tej pory z cukinią, która jednak potrzebuje sporej doniczki i
dużo przestrzeni dookoła siebie. Najlepsze do pojemników są, moim
zdaniem, wszelkiego
rodzaju pomidory i ogórki, które uprawiam jak pnącza do góry oraz
bakłażany,
papryki, buraki liściowe, sałaty, rukole, szpinak.
- Jakie owoce uprawiasz na swoich balkonach?
- W jakich pojemnikach najlepiej udaje Ci się uprawa warzyw?
Z racji wielkości donic i ich ciężkości, najwięcej warzyw
sadzę w doniczkach plastikowych 20 - 60 litrowych. Parę donic mam ceramicznych
i je najbardziej lubię. Jednak zakładając tego rodzaju plantację, trzeba pamiętać, że każdy balkon ma
swoją nośność i nie możemy zbytnio go obciążać. Ziemia, keramzyt, rośliny same
w sobie ważą. Doniczki plastikowe należą do najlżejszych, dlatego właśnie w
nich mam swój balkonowy warzywniak. W doniczkach 60 litrowych sadzę po 3
pomidory wysokie, 3 bakłażany lub papryki, a do tego dużo ziół.
- Jakie poleciłabyś kompozycje warzyw, owoców i ziół?
- Na co powinny zwracać uwagę osoby zaczynające przygodę z własną uprawą warzyw w doniczkach?
Zawsze
mieszam zioła z warzywami. Jest to wykorzystanie miejsca w doniczce, a
jednocześnie działanie korzystne dla roślin. Pomiędzy pomidorami
sadzę bazylię, oregano, miętę lub majeranek. Bakłażany dobrze rosły w
otoczeniu pietruszki i majeranku, a ogórki z koperkiem. Sałata świetnie
sprawdza się w truskawkach i szczypiorku.
- Jak często podlewasz swój ogródek w doniczkach podczas sezonu?
Doniczki plastikowe, może i są lekkie, ale mają ten minus,
że ziemia w nich szybko się wysusza. Teraz od paru lat jestem szczęśliwą
posiadaczką automatycznego nawadniania w moim balkonowym warzywniaku. W sezonie w ten sposób
podlewam rośliny dwa razy dziennie. Koniecznie z samego rana i wieczorem. Regularne
podlewanie zmniejsza ryzyko chorób, a tym samym wpływa na nasze przyszłe
plony.
Na
pewno osoby, które
zaczynają uprawiać swoje warzywa powinny najpierw odpowiedzieć sobie na
następujące pytania: jakie strony świata na mój balkon, czy jest dużo
słońca
bezpośrednio, czy jest duży wiatr, jak duże doniczki się zmieszczą na
balkonie,
jakie warzywa lubię jeść? Czynniki zewnętrzne, jak słońce, deszcz,
wiatr, wielkość balkonu, czy nawet rodzaj barierek, są bardzo ważne przy
planowaniu naszego warzywniaka. Dla przykładu pomidory nie lubią wiatru i
szczególnie wysokie odmiany są narażone na połamanie, więc stawianie ich
w
części balkonu, gdzie bardzo wieje jest moim zdaniem ogromnym ryzykiem.
Rozmiar balkonu determinuje nam wielkość doniczek, a te z kolei wpływają
na
ilość i dobór odpowiednich warzyw. Dlatego warto w pierwszej kolejności
przyjrzeć się
naszemu balkonowi, by odpowiednio dobrać warzywa. Radzę wszystko
wcześniej zaplanować,
poprosić o radę osoby z doświadczeniem przy wyborze gatunków, aby
zminimalizować ryzyko niepowodzenia. Lepiej dobrane warzywa do
panujących
warunków to także korzystniejsze warunki wzrostu roślin i zadowolenie z
własnych
plonów. A jest z czego się cieszyć.
- Czym nawozisz swoje warzywa?
Stosuję tylko nawozy naturalne, takie jak nawóz z pokrzywy,
biohumus i specjalny nawóz naturalny do pomidorów, który wykorzystuję do
wszystkich warzyw. Nawozy te stosuję co kilka dni naprzemiennie.
Zajrzyj do wcześniejszych wpisów, które mogą być dla Ciebie pomocne:
Ziemia do siewu i pikowania - jaką wybrać?
Naturalne nawożenie roślin w ogrodzie
Nawadnianie warzyw
Naturalna ochrona roślin przed szkodnikami i chorobami
Naturalne preparaty na szkodniki i choroby roślin
Nasiona warzyw - jakie wybrać do ekologicznego ogrodu?
Do dzieła!
Stwórz warzywnik swoich marzeń w doniczkach
i koniecznie pochwal się efektami.