Ogród przydomowy - od czego zacząć planowanie?

Chcesz stworzyć ogród przydomowy? Kupujesz działkę i budujesz na niej kwaterę, albo wybierasz stary dom z ogrodem? W dzisiejszym artykule podpowiadam jak zacząć realizować marzenie o własnej zielonej przestrzeni, w dwóch scenariuszach.

W wiadomościach prywatnych często otrzymuję pytanie, w jaki sposób zacząć uprawę ogrodu. Postanowiłam moje odpowiedzi złożyć w całość i napisać wyczerpujący artykuł. Nie da się wyjaśnić tego tematu jednym zdaniem, bo wszytko zależy okoliczności.

KUPNO DZIAŁKI, BUDOWA DOMU I TWORZENIE OGRODU

Kupujesz działkę, na której stawiasz dom i chcesz urządzić piękny ogród. Masz dwa wyjścia. Możesz zrobić to samemu (poniżej podpowiadam jak się za to zabrać), albo zamówić projekt u architekta krajobrazu. Jak zrobiła to Kasia z Speckled Fawn. Tworząc taki plan nie musisz od razu zamawiać ekipy, która Ci zasadzi rośliny. Możesz samodzielnie stworzyć swój ogród na podstawie projektu. O szczegóły wypytałam Kasię.

- Kupno działki, budowa domu to ogromne koszty. Skąd pomysł na wynajęcie architekta krajobrazu do zaplanowania przestrzeni ogrodu?

Ogród był dla mnie zawsze bardzo istotnym elementem w moim wyobrażeniu tego "idealnego miejsca do życia". Długo byłam przekonana, że stopniowo będę obmyślać i obsadzać kolejne miejsca wokół domu. Zdanie zmieniłam kiedy, po zasadzeniu kilku pierwszych roślin, przekonałam się jak ciężkie mamy na naszej działce warunki glebowe. Rośliny, które teoretycznie powinny sobie radzić, wegetowały zamiast bujnie rosnąć. Wtedy właśnie pomyślałam, że przydałby się ktoś kto dobierze rośliny tak, żeby na pewno dały u nas radę, podpowie i stworzy ogólny zamysł ogrodu. Potraktowaliśmy to właściwie jako oszczędność pieniędzy - to, co wydałabym na rośliny, które pewnie i tak w większości by nie przetrwały, zainwestowaliśmy w projekt.

- Miałaś jakieś wizje jak powinien być zaprojektowany Twój ogród?

Tak, miałam kilka głównych punktów, które mój ogród miałby spełniać. Chciałam, żeby wokół domu był bardziej formalny i stylem nawiązywał do ogrodów dworkowych i angielskich, a dalej domu stawał się bardziej naturalistyczny. Chciałam ścieżynki w gąszczu i ukryte w różnych miejscach urocze zakątki gdzie można przysiąść. Mąż chciał przy stawie dużą altanę i warzywnik gdzieś niedaleko domu.

- Przedstawisz pokrótce jak wyglądał etap projektowania ogrodu?

Kiedy wiedziałam już, że z naszą projektantką nadajemy na tych samych falach i dobrze się rozumiemy co do ogólnego zamysłu, przyjechała na naszą działkę, żeby zobaczyć ją na żywo. Sprawdziła co rośnie dziko w okolicy i na działce, omówiła wstępny zarys i położyła na stole stos książek z najróżniejszymi gatunkami roślin. Oglądaliśmy je z mężem zaznaczając jakie rośliny i kolorystyka nam się podobają.
Później nastąpił dłuższy etap czekania na gotowy projekt. W tym czasie projektantka przesyłała nam mailowo wizualizacje kolejnych fragmentów ogrodu. Pojawiło się tez kilka zmian, które postanowiliśmy wprowadzić (jak np. inne ustawienie garażu czy zmiana miejsca altany).
Po dwóch miesiącach otrzymaliśmy gotowy projekt, który składał się z obszernej książki, dużych map technicznych i spisu roślin.

Projekt ogrodu Kasi, autorki bloga Speckled Fawn

- Czy ogród został podzielony na strefy i każdy znajdzie w miejsce dla siebie?

Ogród został podzielony na pięć głównych stref - ogród formalny wokół domu, warzywnik, park z wysokimi drzewami, ogród naturalistyczny (preriowy) za stawem i część "folwarczną" gdzie w odleglejszej przyszłości chcielibyśmy mieć alpaki i domek z pokojami na wynajem :)

Projekt ogrodu Kasi, autorki bloga Speckled Fawn

- Jesteś zadowolona z efektu końcowego?

Jestem z tego projektu bardzo zadowolona. Projektantka namówiła nas na pewne elementy, o których wcześniej nie myślałam (np. ogród preriowy) i po obejrzeniu wizualizacji przyznałam jej rację - to będzie świetnie wyglądać.

Projekt ogrodu Kasi, autorki bloga Speckled Fawn

- A jak oceniasz współpracę z projektantem ogrodu?

Przypuszczam, że wszystko zależy od projektanta, którego wybierzemy. Wydaje mi się, że bez tego poczucia, że się rozumiemy można być mocno zawiedzionym współpracą. Ja na naszą projektantkę trafiłam przypadkowo na Instagramie, ale po przeczytaniu kilku postów na jej blogu już wiedziałam, że bardzo chciałabym, żeby to właśnie ona zajęła się naszym ogrodem. Również przy spotkaniu na żywo od razu złapałyśmy wspólny język i tak już do samego końca współpraca układała się świetnie. Nawet teraz jesteśmy w kontakcie i możemy śmiało pisać w razie jakichkolwiek pytań.

- Kiedy i od czego zaczniesz realizować założenia projektu ogrodu?

Bardzo chciałam już tej wiosny zasadzić część parkową - 7 dużych drzew (ok. 5metrowych), ale musimy to odłożyć na jesień lub przyszłą wiosnę. W każdym razie to na pewno będzie pierwsza strefa, którą chciałabym obsadzić. Następne w kolejności będą rabaty przed domem i te wokół tarasu za domem.

- Zapytałabym Ciebie jeszcze o koszt takiego projektu.

Wydaje mi się, że nasz projekt to prawdziwa okazja cenowa :) Trzeba wziąć pod uwagę region, w którym mieszkamy i stopień szczegółowości jaki ustalimy z projektantem. Nasz projekt kosztował 4500zł za 60arowy ogród. Ale trzeba zwrócić uwagę, że szczegółowy plan rabat mamy tylko na trzy ustalone wspólnie miejsca. W pozostałych będziemy kierować się wizualizacjami. Gdybyśmy chcieli mieć plan każdej rabaty na całym terenie koszt byłby dużo wyższy.

- Dziękuję za rozmowę.

Kasia jest zadowolona ze stworzenia projektu ogrodu przez projektanta. I faktycznie, jeśli ktoś ma problem z zagospodarowaniem tak dużej przestrzeni (bo to wcale nie taka prosta sprawa) to ta opcja jest dla niego. Nie traci się przy tym pieniędzy na źle dobrane rośliny oraz czasu na obmyślanie jakie elementy powinny się w nim znajdować. A u nas to zajęło lata. Nim doszliśmy do takiego etapu, że wiemy, co chcemy i co się u nas sprawdzi, wypróbowaliśmy masę rozwiązań. Natomiast projektant ogrodu ma już nabyte doświadczenie, wie co będzie dobrze wyglądać i czy się sprawdzi w danym miejscu.

KUPNO STAREGO DOMU Z OGRODEM

A teraz opcja druga. Kupujesz stary dom z ogrodem. Być może i zarośniętym, ale kto powiedział, że będzie łatwo? ;) Pierwszy krok powinien zacząć się od oczyszczenia terenu, a drugi to inwentaryzacja. Sprawdź stan roślin i spisz wszystkie uwagi. Stare ogrody mają ogromny plus, rosną w nich duże okazy, które stanowią bazę. Na ich podstawie możesz zaobserwować jakie warunki panują na tym terenie. Musisz być świadom, że kupując dom ze starym ogrodem podejmujesz wyzwanie, stajesz się odpowiedzialnym za wszystkie rośliny i stworzenia w nim mieszkające. Nim cokolwiek usuniesz, pomyśl bardzo dokładnie. Wyrośnięte i dające dużo cienia iglaki można przyciąć lub prześwietlić od spodu. Duże byliny można podzielić, a krzewy, za którymi nie przepadasz - oddać na OLX. Przy dokonywaniu tak dużych zmian, obserwuj ogród przez dłuższy czas, bo rośliny źle wyglądające wiosną mogą dać popis jesienią. Przed Tobą ciężka praca, ale dająca ogromną satysfakcję.

JAK SAMODZIELNIE ZAPLANOWAĆ OGRÓD PRZYDOMOWY?

Jedno musisz zaakceptować, ogród nigdy nie będzie skończony. On nie jest miejscem, a podróżą. Do tematu uprawy ogrodu podejdź na chłodno, być może nie uda Ci się zrobić w jednym sezonie wszystkiego o czym marzysz, prace należy rozłożyć na lata. W tym czasie może zmienić się Twoje upodobanie, możesz zdobyć większe doświadczenie, albo może zabraknąć Ci funduszy. Miej wizję ogrodu, ale jego stworzenie nie powinno być celem samym w sobie. Oto kilka rad, które warto wziąć pod uwagę, planując ogród przydomowy:

1. Uzgodnij z domownikami o czym marzą tak, by każdy miał w ogrodzie własną przestrzeń, np. plac zabaw, warzywnik, sad, zielnik, rabaty kwiatowe, boisko, grill lub ognisko. My z mężem siadamy na ławce w ogrodzie i marzymy. Każde z nas mówi co chciałoby tu mieć i od słowa do słowa coś ustalamy. Gdy mamy większy pieniądz - realizujemy.

2. Sprawdź nasłonecznienie o różnych porach dnia i roku oraz glebę. Rabaty kwiatowe tworzy się w zależności od podłoża. Przy suchym terenie wybiera się rośliny preriowe, przy gliniastym lubiące wilgoć. Natomiast do uprawy warzyw ziemia nie powinna być ani zbyt lekka, ani za zbita.

3. Wyznacz strefy. Warzywnik powinien być zaplanowany w najbardziej słonecznym miejscu, w południowej części ogrodu. Mój wynosi jakieś 70m2 i rosną w nim truskawki, jeżyny i warzywa wieloletnie, jak szczaw, czy szparagi. Ten metraż mi wystarcza i jest na moje możliwości. Przy natłoku obowiązków nie planuj ogromnego warzywnika, bo możesz go nie ogarnąć. Ogród powinien dawać radość, a nie przygnębienie i frustrację. W miarę upływu lat i doświadczenia zawsze możesz powiększyć ten obszar. Oprócz warzywnika w moim ogrodzie znajduje się przedogródek, minisad, zielnik, taras z patio oraz różnego rodzaju rabaty kwiatowe, wymieszane z iglakami. W planach jest plac zabaw dla dziecka, szklarnia i domek ogrodnika.

4. Zaplanuj nasadzenia. Inspiruj się zdjęciami w internecie lub książkach, dowiaduj się jakie rośliny do siebie pasują. W pierwszej kolejności postaw na drzewa i krzewy owocowe oraz ozdobne. One rosną najwolniej, a wypełnią przestrzeń. Z czasem dokupisz byliny, wymienisz się, otrzymasz. Wybieraj malutkie okazy, które urosną w ciągu dwóch lat. Na zakupach nie idź na żywioł, a z dokładnie zaplanowaną listą. Dzięki temu nie kupisz pierdyliard roślin, których nie będziesz wiedzieć gdzie zasadzić. Najlepszy efekt rabat uzyska się, sadząc kwiaty w grupach, np. po 3-5 bylin z jednego gatunku. Kolory też powinny współgrać (zainteresuj się kołem barw). Ogród powinien pasować do budynku, rośliny egzotyczne nijak się mają do wiejskiego domu ;) Ostatnio jest nawet moda na rezygnację z ogromnej ilości iglaków na rzecz rodzimych gatunków. Kiedyś nawet mówiono, że w wiejskich ogródkach nie powinno sadzić się drzew iglastych, bo ich miejsce jest w lasach. A może zaciekawi Cię temat dawnej roślinności w Twojej miejscowości? Takie gatunki są odporniejsze na choroby i szkodniki oraz niekorzystne warunki środowiskowe.

5. Zbuduj kompostownik. Bez niego ogród nie powinien istnieć. Skoszona trawa, gałązki, liście, resztki roślinne, chwasty bez nasion, resztki kuchenne to wszystko dzięki dżdżownicom da drogocenny nawóz. To, co wyszło z ogrodu, wróci do niego w postaci kompostu.

6. Zadbaj o nawodnienie. Dla roślin najlepsza będzie deszczówka zbierana w ogromnych pojemnikach, lub beczkach, jak u mnie. A jeśli masz studnię to już Ci zazdroszczę. Dzięki niej możesz zainstalować sobie automatyczne nawodnienie, za pomocą pompy. Na wszelki wypadek niedaleko warzywnika powinien znajdować się kranik do bieżącej wody, bo odstanej może braknąć, a w trakcie suszy warzywa należy podlewać.

7. Zadbaj o odwodnienie działki. Do zeszłego roku z tyłu domu, gdzie znajduje się warzywnik, nie było odwodnienia. W trakcie dużego deszczu na tym obszarze długo stała woda. Parę lat temu pojawiły się w tym miejscu beczki na deszczówkę, z których zostały poprowadzone podziemne rury do dalszych części działki. Potem Mąż zrobił odwodnienie na całej długości zamakającego terenu, dzięki czemu zabezpieczony jest dom, warzywnik i rośliny rosnące w tym miejscu.

8. Budowle ogrodowe. Wykonanie budowli ogrodowych w pierwszych latach uprawy ogrodu jest świetnym posunięciem. Dzięki temu przestrzeń zaczyna się wypełniać, dzieląc się na strefy. Poza tym może dawać zadaszenie i wprowadzać klimat. My wykonujemy takie rzeczy samodzielnie, ze względu na koszty, ale też nasze upodobania. Kwota materiałów jest naprawdę wysoka i dlatego rozkładamy takie projekty na lata. Jeśli szukasz tanich sposobów do ogrodu to zapraszam Cię do mojej grupy na Facebooku Ogród za grosze, w której uczestnicy dzielą się swoimi pomysłami na zagospodarowanie przestrzeni. Mi przypadł do gustu pewien patent. Zamiast kupna drogiego drewna do budowy huśtawki można kupić drewniane stemple, dosłownie za grosze.

Gdybym ponownie zaczynała przygodę z naszym ogrodem, przejętym po teściach, najpierw zaczęłabym od dosadzenia drzewek i krzewów owocowych oraz zajęłabym się warzywnikiem, bo to szybko się zwróci. Przemyślałabym porządnie sprawę przedogródka. Inne rabaty kwiatowe zostawiłabym na przyszłe lata. Nie wszystko naraz. Zakupiłabym też zestaw mebli i markizę na taras.

Warzywnik w doniczkach na balkonie, tarasie i parapecie

Marzą Ci się własne warzywa, zioła i owoce, choć nie masz kawałka ziemi? Nic straconego! Warzywnik w doniczkach można uprawiać na balkonie, tarasie, a nawet parapecie zewnętrznym lub wewnętrznym. W tym artykule dowiesz się, co będzie Ci potrzebne do przyszykowania własnej uprawy oraz jakie warzywa, zioła i owoce możesz uprawiać. A na potwierdzenie moich słów przeczytasz rozmowę jaką odbyłam z Gosią, która uprawia warzywnik na balkonie, prowadząc przy tym bloga Ogród w doniczkach. Zazieleńmy ten świat!

ja w moim zeszłorocznym pomidorowym gąszczu

Uprawa własnych warzyw wymaga systematyczności i zaangażowania. Prowadzenie ogrodu w pojemnikach lub inaczej w doniczkach jest o tyle trudniejsze, że potrzebuje większej uwagi. Podczas suszy korzenie roślin rosnących w ogrodzie są w stanie dotrzeć w poszukiwaniu wody do głębszych warstw gleby, natomiast w pojemniku to niemożliwe. Ogród w doniczkach można porównać do opieki nad zwierzakiem, trzeba dać mu pić, jeść, zaopiekować się w razie chorób i szkodników. Jeśli masz w sobie dużo energii i motywacji to załóż sobie właśnie taki warzywnik! Poniżej podpowiadam jak to zrobić.

STANOWISKO

Najlepszym stanowiskiem na uprawę roślin użytkowych będzie część południowa, ze względu na większe nasłonecznienie. Po stronie północnej tego słońca jest zdecydowanie mniej, a więc warto postawić na liście, tj. sałaty, pietruszkę naciową, botwinkę, szpinak, szczaw, rukolę, roszponkę, koperek, jarmuż, czosnek niedźwiedzi, cebulę na szczypior oraz niektóre zioła, jak mięta, kolendra, szałwia, estragon i lubczyk. Gdy jest tego oświetlenia zbyt mało, a chcesz uprawiać inne warzywa zawsze możesz zainwestować oświetlenie LED.

W CZYM SIAĆ I SADZIĆ?

Ciekawym rozwiązaniem na balkon są donice z podbitek dachowych (lżejsze od drewna) lub listew. Na taras, na którym nie trzeba martwić się o wagę, wybrałabym drewno, np. z desek paletowych. W obu tych miejscach można natomiast używać doniczek plastikowych, dużych puszek, worków jutowych lub specjalistycznych, wiader itp. Lepiej wybrać mniejszą ilość dużych pojemników niż dużo małych, ze względów estetycznych, ale też ułatwi to podlewanie i ziemia nie powinna tak szybko przesychać. Do donic można również przyczepić kółeczka, by były bardziej mobilne. Do upraw pionowych fasoli tycznej, fasolnika chińskiego, ogórków i pomidorków koktajlowych polecam kratki metalowe lub drewniane. Na ścianę budynku lub "w suficie balkonu" można zawiesić donice na truskawki zwisające (np. za pomocą rozwiązań tesa), na barierkach plastikowe donice z uchwytami od wewnątrz i/lub zewnątrz.
Wybierając pojemniki na taras lub balkon warto zwrócić uwagę, by były odporne na mróz, deszcz i śnieg. W sprzedaży są też takie specjalistyczne, które chronią korzenie przed przemarzaniem. "Kombinezon" dla donic na zimę można wykonać również własnoręcznie z agrowłókniny lub juty oraz podłożyć styropian pod dno. 
Przy parapetach zewnętrznych dla bezpieczeństwa poleciłabym zamontować barierki. W tym przypadku dobrze sprawdzą się plastikowe pojemniki z podstawką lub wkładem. Najważniejsze, by we wszystkich pojemnikach było odprowadzenie wody, w postaci dziurek. W plastikowych i metalowych można wykonać je wiertarką.

CO BĘDZIE POTRZEBNE DO UPRAWY WARZYWNIKA W DONICZKACH?

Pojemniki potrzebują dobry drenaż, który zapewni keramzyt (jest lżejszy od grysu). Wybierz podłoże do siewu i rozsad z humusem, bez dodatku nawozu NPK. Polecam wymieszać ziemię z kruszywami, które pomogą w uprawie roślin. Wermikulit magazynuje wodę i dzięki niemu składniki pokarmowe nie są wypłukiwane z podłoża. Natomiast perlit zwiększa przewiewność ziemi, pozwala uniknąć chorób grzybowych siewek. Można dodać rownież włókno kokosowe.
Do uprawy warzyw w doniczkach pomocne będą rękawiczki, łopatka (niekoniecznie), konewka z sitkiem i znaczniki. Ponadto, najważniejszym aspektem są nasiona i zanim wybierzesz się do sklepu polecam przeczytać artykuł Nasiona warzyw - jakie wybrać do ekologicznego ogrodu?

BIORÓŻNORODNOŚĆ

Podstawą zdrowego i większego plonu jest bioróżnorodność, którą w uprawie doniczkowej otrzyma się poprzez mieszanie gatunków. Bazylia posadzona między pomidorami przyciągnie do nich owady zapylające, a czosnek ochroni przed szarą pleśnią. W donicach można nie tylko łączyć warzywa i owoce, ale też kwiaty, tj. nagietki, czy aksamitki.

pomidory wysokie, bazylia, cebula

JAKIE WARZYWA I OWOCE UPRAWIAĆ W DONICZKACH?

Podczas uprawy wyróżnia się warzywa zimnolubne i ciepłolubne. W większości przypadków te drugie wymagają przygotowania rozsady, np. pomidor, papryka i wystawia się je na zewnątrz, na miejsce stałe po 15tym maja, wcześniej hartując. Wyróżnia się też warzywa wolno i szybko rosnące oraz z głębokim systemem korzeniowym i płytkim. Umiejętne zestawienie gatunków pod względem wyżej wymienionych cech sprawi, że donice będą wykorzystywane maksymalnie, a uprawa stanie się intensywna. W pierwszej kolejności należy wysiać przedplon, czyli warzywa zimnolubne, po nich warzywa ciepłolubne, a na końcu znów zimnolubne późne. Nie wysiewałabym nawozów zielonych w donicach ze względu na szybsze przesuszanie się podłoża.
Poniżej przygotowałam zestawienie warzyw do uprawy w pojemnikach, z wyszczególnieniem na wyżej wymienione cechy.

WARZYWA ZIMNOLUBNE		WARZYWA CIEPŁOLUBNE
SZYBKO ROSNĄCE	WOLNO ROSNĄCE
bób endywia fenkuł groszek koper roszponka rukola rzodkiewka sałata szpinak	cebula czosnek marchew pietruszka korzeń pietruszka naciowa rabarbar (wieloletni) szczaw (wieloletni) ziemniak	bakłażan burak liściowy i korzeniowy cukinia cykoria fasola szparagowa karłowa i tyczna fasolnik chiński kabaczek ogórek okra papryka słodka i chilli pomidor karłowy i wysoki seler naciowy

Owocami, które można uprawiać w doniczkach są truskawki, poziomki oraz miniaturowe drzewka owocowe na pniu, przystosowane do upraw doniczkowych, np. jabłonie, grusze, brzoskwinie, morele i nektaryny.

 

JAK SIAĆ I SADZIĆ?

Zanim zacznie się uprawiać warzywnik w doniczkach należy przemyśleć, co chce się uprawiać. Warto wziąć pod uwagę upodobania swoje i domowników. Pamiętaj, przestrzeń na balkonie, tarasie, parapecie jest ograniczona, więc dobre zaplanowanie to podstawa. Zrobisz to za pomocą kartki i długopisu. Lepiej nie lecieć na żywioł z łączeniem różnych gatunków, bo niektóre rośliny dobrze działają na siebie, a inne niekorzystnie.
Przy doborze roślin do donic trzeba wziąć pod uwagę wielkość korzenia, tj. marchew, pietruszka rosną w głąb, dlatego trzeba im zagwarantować głęboką doniczkę oraz przed długi okres czasu, więc między nie można posiać warzywa szybko rosnące i z płytkim korzeniem, jak koperek. Dla ułatwienia stworzyłam tabelę co z czym sadzić i siać w formie śródplonu, by wykorzystać maksimum miejsca.

	PRZEDPLON	PLON GŁÓWNY	POPLON
DONICA I	rzodkiewka, sałata	pomidory, bazylia, czosnek wiosenny (sadzić do początku kwietnia)	szpinak, koper, roszponka
DONICA II		marchew, cebula, koper (wyrwać nim zawiąże kwiaty)	sałata, koper, rzodkiewka
DONICA III	groch, szpinak	ogórki (uprawa pionowa), burak ćwikłowy	endywia, koper rzodkiewka

 

 

PODLEWANIE

Oprócz zalet prowadzenia własnej uprawy roślin w doniczkach są też minusy, jak mała powierzchnia i szybsze przesychanie podłoża. Jedne warzywa potrzebuję większego nawodnienia, jak ogórek, czy rzodkiewka, inne mniejszego, a prowadząc uprawę intensywną (stale obsadzone donice) woda to priorytet. Najprościej jest korzystać z kranówki, dobrze gdyby była odstana. Możesz też pobierać wodę ze zdroju ulicznego, ale może ucierpieć na tym Twój kręgosłup. Dobrym pomysłem jest łapanie deszczówki. Widziałam kiedyś przymocowane rynny do balkonu powyżej. Nie wolno jednak przesadzić z ilością zebranej wody, by nie uszkodzić konstrukcji, na którym by się ona zbierała. Osoby mające taras mogą ustawić beczkę na deszczówkę pod rynną. Do bezproblemowego podlewania roślin na balkonie można użyć automatycznego nawadniania lub nakrętek samokroplujących na butelki.
By woda szybko nie parowała z podłoża warto je ściółkować, np. liśćmi, ziołami, żywokostem lub własnym kompostem.

KOMPOSTOWNIK

I teraz sobie pewnie myślisz, że totalnie zwariowałam! Ależ nie. W sprzedaży są kompostowniki do zastosowania na balkonie. Dżdżownice kalifornijskie, które powinny znaleźć się w środku, zjadają odpadki kuchenne. Powstała z nich "kupka" to humus, za który w sklepach płaci się krocie. Odsączonym płynem nawozi się rośliny w trakcie wegetacji, by były silniejsze i dały dorodniejszy plon. Czarna ziemia, która pozostanie stanie się kompostem.

NAWOŻENIE

Podłoże w doniczkach szybciej robi się jałowe. Najprostszym rozwiązaniem po zebraniu rzodkiewki, a przed posianiem fasolki byłoby dołożenie nowej partii ziemi, tylko po co? Można nawieźć podłoże ziemią okrzemkową, mączką bazaltową i otrzymanym kompostem (z najgłębszej warstwy, by był bardzo dobrze rozłożony). Ważne jest również nawożenie roślin w trakcie wegetacji, np. humusem kupionym w sklepie lub wyprodukowanym własnoręcznie, Astvitem, gnojówkami roślinnymi (choć może to być uciążliwe dla sąsiadów). Cudownym nawozem jest też woda po gotowaniu warzyw bez soli, a rozdrobnione skorupki jaj odżywią pomidory.

WYWIAD Z MIEJSKĄ OGRODNICZKĄ

Dla poparcia moich słów, że można stworzyć warzywnik na balkonie przeprowadziłam wywiad z Gosią Karczewską, która od bardzo dawna to robi. Znajdziesz ją na Instagramie @ogrodwdoniczkach.

Nazywam się Gosia i jestem miejską ogrodniczką. Stosuję zasadę, że ograniczenia narzucamy sobie sami, a kawałek balkonu w bloku w Warszawie jest wystarczającym miejscem na uprawę własnych warzyw i owoców, jeśli się tylko chce ;) Namawiam na wykorzystywanie swoich balkonów i zakładanie ogrodów w doniczkach oraz pomagam w realizacji pięknych zielonych planów. Zazielenianie balkonów i tarasów jest szczególnie potrzebne  w mieście, gdzie zieleni jest tak mało i gdzie naszych kwiatów potrzebują owady. Właśnie w tym celu razem z Eweliną @og_rude_k założyłyśmy projekt #mojałąka, w którym zachęcamy do zakładania własnych łąk w doniczkach i pokazujemy jak to zrobić.

- Jakie warzywa, z Twojego doświadczenia, najlepiej sprawdzają się w uprawie pojemnikowej?

Tak naprawdę to praktycznie wszystkie. Jest tylko parę warzyw, których jeszcze nie próbowałam uprawiać na moim balkonie. Głównie dlatego, że nie mam dla nich wystarczająco dużo miejsca. Największy problem miałam do tej pory z cukinią, która jednak potrzebuje sporej doniczki i dużo przestrzeni dookoła siebie. Najlepsze do pojemników są, moim zdaniem, wszelkiego rodzaju pomidory i ogórki, które uprawiam jak pnącza do góry oraz bakłażany, papryki, buraki liściowe, sałaty, rukole, szpinak.

- Jakie owoce uprawiasz na swoich balkonach?

Z owoców miałam parę razy truskawkę, borówkę amerykańską, jabłoń i brzoskwinię. Obecnie posiadam gruszę karłowatą, a w tym roku mam w planach poziomkę. Od dłuższego czasu zastanawiam się jak mogłabym zmieścić na balkonie arbuzy i najchętniej jeszcze melony ;)

- W jakich pojemnikach najlepiej udaje Ci się uprawa warzyw?

Z racji wielkości donic i ich ciężkości, najwięcej warzyw sadzę w doniczkach plastikowych 20 - 60 litrowych. Parę donic mam ceramicznych i je najbardziej lubię. Jednak zakładając tego rodzaju plantację, trzeba pamiętać, że każdy balkon ma swoją nośność i nie możemy zbytnio go obciążać. Ziemia, keramzyt, rośliny same w sobie ważą. Doniczki plastikowe należą do najlżejszych, dlatego właśnie w nich mam swój balkonowy warzywniak. W doniczkach 60 litrowych sadzę po 3 pomidory wysokie, 3 bakłażany lub papryki, a do tego dużo ziół.

- Jakie poleciłabyś kompozycje warzyw, owoców i ziół?

Zawsze mieszam zioła z warzywami. Jest to wykorzystanie miejsca w doniczce, a jednocześnie działanie korzystne dla roślin. Pomiędzy pomidorami sadzę bazylię, oregano, miętę lub majeranek. Bakłażany dobrze rosły w otoczeniu pietruszki i majeranku, a ogórki z koperkiem. Sałata świetnie sprawdza się w truskawkach i szczypiorku.

 

- Jak często podlewasz swój ogródek w doniczkach podczas sezonu?

Doniczki plastikowe, może i są lekkie, ale mają ten minus, że ziemia w nich szybko się wysusza. Teraz od paru lat jestem szczęśliwą posiadaczką automatycznego nawadniania w moim balkonowym warzywniaku. W sezonie w ten sposób podlewam rośliny dwa razy dziennie. Koniecznie z samego rana i wieczorem. Regularne podlewanie zmniejsza ryzyko chorób, a tym samym wpływa na nasze przyszłe plony.

- Na co powinny zwracać uwagę osoby zaczynające przygodę z własną uprawą warzyw w doniczkach?

Na pewno osoby, które zaczynają uprawiać swoje warzywa powinny najpierw odpowiedzieć sobie na następujące pytania: jakie strony świata na mój balkon, czy jest dużo słońca bezpośrednio, czy jest duży wiatr, jak duże doniczki się zmieszczą na balkonie, jakie warzywa lubię jeść? Czynniki zewnętrzne, jak słońce, deszcz, wiatr, wielkość balkonu, czy nawet rodzaj barierek, są bardzo ważne przy planowaniu naszego warzywniaka. Dla przykładu pomidory nie lubią wiatru i szczególnie wysokie odmiany są narażone na połamanie, więc stawianie ich w części balkonu, gdzie bardzo wieje jest moim zdaniem ogromnym ryzykiem. Rozmiar balkonu determinuje nam wielkość doniczek, a te z kolei wpływają na ilość i dobór odpowiednich warzyw. Dlatego warto w pierwszej kolejności przyjrzeć się naszemu balkonowi, by odpowiednio dobrać warzywa. Radzę wszystko wcześniej zaplanować, poprosić o radę osoby z doświadczeniem przy wyborze gatunków, aby zminimalizować ryzyko niepowodzenia. Lepiej dobrane warzywa do panujących warunków to także korzystniejsze warunki wzrostu roślin i zadowolenie z własnych plonów. A jest z czego się cieszyć.
 

- Czym nawozisz swoje warzywa?

Stosuję tylko nawozy naturalne, takie jak nawóz z pokrzywy, biohumus i specjalny nawóz naturalny do pomidorów, który wykorzystuję do wszystkich warzyw. Nawozy te stosuję co kilka dni naprzemiennie.

 

Zajrzyj do moich innych wpisów. Mam nadzieję, że będą pomocne.

Do dzieła! 

Stwórz warzywnik swoich marzeń w doniczkach

i koniecznie pochwal się efektami.

Naturalna ochrona roślin przed chorobami i szkodnikami

Z roku na rok w ogrodach borykamy się z coraz bardziej intensywnym atakiem szkodników i chorób roślin. Zmiany klimatyczne, częstsze ekstremalne warunki pogodowe oraz zmieniające się warunki ekologiczne wpływają na wzrost liczby zagrożeń. Aby skutecznie chronić rośliny, warto postawić na naturalne metody, które nie tylko zapewnią zdrowie roślinom, ale również przyczynią się do odbudowy równowagi w ogrodzie. Naturalne zabiegi ochrony roślin opierają się na profilaktyce, dbałości o odpowiednie warunki wegetacyjne i wspieraniu naturalnych mechanizmów ochronnych, co pozwala na osiąganie dobrych plonów bez używania środków ochrony roślin.

 

"Lekarstwem na choroby i szkodniki nie jest szukanie kolejnych metod i sposobów ich zwalczania lub ograniczania (choć i te bywają czasem konieczne), lecz gospodarowanie w ogrodzie z uwzględnieniem jednego podstawowego prawa: w ogrodzie musi panować bioróżnorodność".

Zbigniew Przybylak

 

 

Bioróżnorodność - klucz do zdrowych roślin

Bioróżnorodność to równowaga między owadami, zwierzętami i mikroorganizmami, która zapewnia zdrowe rośliny. Jej podstawą jest gleba pełna próchnicy, z odpowiednim pH, bogata w mikroorganizmy. Większość działań mających na celu odbudowę tej bioróżnorodności zaczyna się od zadbania o glebę – o tym, jak dbać o nią naturalnie, pisałam w artykule „Naturalne sposoby na zdrową glebę - nawozy zielone i inne”. Kolejnym krokiem jest stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych, które tworzą prawidłowe warunki do wzrostu roślin.

 

Zabiegi agrotechniczne w walce z chorobami i szkodnikami:

    

1. Odpowiednie przygotowanie gleby

Przygotowanie gleby to kluczowy zabieg w każdym ogrodzie, który ma na celu zapewnienie roślinom optymalnych warunków wzrostu. Jednym z pierwszych kroków w uprawie jest usuwanie szkodników glebowych, takich jak pędraki, drutowce, czy poczwarki. Regularne spulchnianie gleby nie tylko poprawia jej strukturę, ale także zapobiega rozwojowi chorób i zapewnia odpowiednią przewiewność, co sprzyja zdrowemu wzrostowi roślin. Istotne jest również usuwanie resztek roślinnych, które mogą stanowić schronienie dla patogenów, a także regularne stosowanie nawozów organicznych, które wzbogacają glebę w próchnicę, poprawiają jej strukturę i ułatwiają jej odżywianie. Warto także zadbać o odpowiednią wilgotność gleby, co przyczynia się do lepszego rozwoju systemu korzeniowego roślin.

Pędrak

2. Zmianowanie i płodozmian

Zmianowanie i płodozmian to skuteczna metoda, która pozwala na zapobieganie kumulacji chorób i szkodników w glebie. Rotacja roślin pozwala uniknąć "zmęczenia gleby" i utrzymuje równowagę mikrobiologiczną. Dbanie o odpowiednią kolejność upraw zapobiega również rozprzestrzenianiu się patogenów specyficznych dla określonych gatunków roślin. Na przykład, po uprawie roślin kapustnych warto dać ziemi odpocząć przez kilka lat, by uniknąć namnażania się chorób, takich jak kiła kapusty. Ponadto, stosowanie płodozmianu zapobiega erozji gleby i zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych szkodników, takich jak nicienie. Płodozmian to także dobry sposób na poprawę struktury gleby i zróżnicowanie jej właściwości.

3. Uprawa współrzędna

Uprawa współrzędna to metoda, która polega na sadzeniu roślin w takich kombinacjach, które wzajemnie się wspierają i chronią przed szkodnikami. Korzystne sąsiedztwo roślin może zwiększać plon, wspomagać wzrost roślin, a także odstraszać szkodniki. Na przykład, zioła takie jak rozmaryn, mięta czy lawenda skutecznie odstraszają mszyce, a aksamitki działają przeciwko bielinkom kapustnym. Uprawa współrzędna sprawdza się szczególnie w ogrodach warzywnych, gdzie poszczególne gatunki roślin mogą wzajemnie korzystać z siebie, np. poprzez wydzielanie olejków eterycznych, które hamują rozwój niechcianych organizmów. Ponadto, metoda ta poprawia strukturę gleby i ułatwia jej napowietrzenie.

4. Wybór odpowiednich nasion i odmian

Aby uniknąć problemów z chorobami roślin, warto sięgać po zdrowe, nieprzeterminowane nasiona. Wybór odpornych na choroby odmian to kluczowy element dbałości o zdrowie roślin. Należy zwrócić uwagę na odporność roślin na specyficzne choroby, takie jak mączniak rzekomy u ogórków czy zaraza ziemniaczana u pomidorów. Zamiast tradycyjnych odmian, które mogą być bardziej podatne na infekcje, warto postawić na nasiona, które zostały zaprojektowane z myślą o naturalnej odporności. Przy zakupie nasion warto zapoznać się z ich etykietą i wybierać te, które są dostosowane do lokalnych warunków klimatycznych i glebowych.

 

 

5. Prawidłowy wysiew nasion

Należy zwrócić uwagę na odpowiednią głębokość, odległość oraz termin siewu. Zbyt głęboko zasiane nasiona mogą mieć problem z kiełkowaniem, a zbyt gęsto wysiane rośliny powodują zbyt wysoką wilgotność, co sprzyja chorobom grzybowym. Warto również pamiętać o przestrzeganiu zaleceń dotyczących daty wysiewu, ponieważ wcześniejsze siewy mogą przyciągać szkodniki, takie jak oprzędziki czy połyśnicę. Z kolei późniejsze siewy mogą nie dać wystarczająco czasu na rozwój roślin przed nadejściem zimy.

6. Zdrowa rozsada

Zdrowa rozsada to podstawa sukcesu w ogrodzie. Warto zadbać, aby sadzonki były wolne od chorób i szkodników, a ich podłoże było odpowiednio przygotowane. Warto również dbać o odpowiednią wilgotność podłoża i zapobiegać przesuszeniu młodych roślin. Harowanie rozsady powinno odbywać się stopniowo, aby uniknąć szoku termicznego, który może prowadzić do osłabienia roślin.

 

7. Podlewanie, cięcie i podwiązywanie roślin

Ważne jest, aby unikać moczenia liści podczas podlewania, ponieważ sprzyja to rozwojowi chorób grzybowych. Należy również pamiętać o odpowiednim cięciu roślin, aby zapewnić im właściwy rozwój. Regularne podwiązywanie roślin, takich jak pomidory czy fasola, poprawia ich stabilność i chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi. Cięcie roślin należy wykonywać w suchych dniach, aby uniknąć przenoszenia patogenów.

 

8. Wsparcie odżywcze dla wymagających roślin

Niektóre warzywa w ogrodzie mają większe wymagania i w trakcie sezonu wegetacyjnego mogą potrzebować dodatkowego dokarmienia. Szczególnie rośliny o intensywnym wzroście, jak pomidory, papryka czy kapusta, wymagają uzupełnienia składników odżywczych, aby wydać zdrowe i obfite plony. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak naturalnie wspierać rozwój roślin w tym okresie, zajrzyj do wpisu Naturalne nawozy do roślin – jak dbać o plony w trakcie wegetacji?. Znajdziesz tam praktyczne porady i sprawdzone metody na dostarczenie roślinom wszystkiego, czego potrzebują w trakcie wzrostu.

 

9. Usuwanie chwastów

Usuwanie chwastów to ważny zabieg, który pozwala nie tylko na poprawę wyglądu ogrodu, ale także na ochronę roślin przed szkodnikami. Chwasty mogą być źródłem chorób i szkodników, a ich nadmiar ogranicza dostęp do składników odżywczych, światła oraz wody. Regularne pielenie i spulchnianie gleby to podstawowe czynności, które pomagają w utrzymaniu zdrowego ogrodu. Chwasty z rodziny kapustnych mogą być źródłem kiły kapusty, czerni krzyżowych, czy bielika krzyżowych.

10. Ściółkowanie gleby

Ściółkowanie to jeden z najważniejszych zabiegów, który pomaga w utrzymaniu wilgoci w glebie, zapobiega erozji i chroni przed rozwojem chwastów. Dzięki warstwie ściółki, rośliny są chronione przed nadmiernym nagrzewaniem się gleby latem oraz przed przemarzaniem zimą. Ściółkowanie poprawia również strukturę gleby, zwiększając jej przepuszczalność i wzbogacając ją w próchnicę. W zależności od materiału, ściółka może także dostarczać roślinom składników odżywczych.

 

 

Zagony często ściółkuję słomą.

 

11. Wysiew nawozów zielonych

Nawozy zielone to rośliny, które poprawiają jakość gleby i zapobiegają jej erozji. Wysiewanie ich po zbiorach w celu poprawy struktury gleby jest jednym z najskuteczniejszych zabiegów agrotechnicznych. Rośliny te zwiększają zawartość materii organicznej w glebie, a niektóre z nich, jak łubin czy koniczyna, wiążą azot z powietrza, co poprawia żyzność gleby. Dodatkowo, nawozy zielone zwalczają chwasty i patogeny, poprawiając równowagę mikrobiologiczną w glebie.

 

 

 

Biologiczna i mechaniczna ochrona roślin przed szkodnikami i chorobami

 

Naturalna ochrona roślin przed szkodnikami i chorobami to klucz do utrzymania zdrowego i zrównoważonego ogrodu. Dzięki wykorzystaniu naturalnych metod, takich jak wspieranie bioróżnorodności i zachowanie równowagi ekologicznej, można skutecznie ograniczyć ryzyko infekcji i inwazji szkodników. Pożyteczne organizmy – owady, ptaki oraz drobne zwierzęta – pełnią w ogrodzie ważną funkcję, wspomagając walkę z patogenami. Dbałość o ich bytowanie oraz wprowadzenie odpowiednich zabiegów profilaktycznych pozwala zmniejszyć konieczność stosowania chemicznych środków ochrony roślin, które mogą zaburzyć naturalne procesy w ekosystemie.

Dlaczego warto wspierać pożyteczne organizmy w ogrodzie?

1. Ptaki: Większość ptaków ogrodowych żywi się owadami, ich larwami oraz jajami. Warto zachęcać je do zasiedlania ogrodu, wieszając budki lęgowe, dostarczając wodę w upalne dni oraz dokarmiając je zimą.
   
2. Drobne zwierzęta: Jeże, ropuchy, jaszczurki i krety to sprzymierzeńcy ogrodnika. Krety zjadają pędraki i inne szkodniki glebowe, a jeże pomagają w eliminacji ślimaków i innych szkodników.
3. Pożyteczne owady:

• Biedronki i złotooki żywią się mszycami, przędziorkami i czerwcami.
• Larwy błonkówek pasożytują na jajach i ciałach wielu szkodliwych owadów.
• Bzygi to kolejne naturalne wrogowie mszyc.
• Chrząszcze biegaczkowate eliminują larwy stonki, ślimaki i inne szkodniki.

"Ogrodnicy zwolennicy naturalnych metod, muszą ponownie zrozumieć, że tysiące istot pracuje dla nich za darmo wszędzie tam, gdzie stworzono im odpowiednie warunki życia".
                                                                                                              Marie-Luise Kreuter

3 lata temu zbudowaliśmy domek dla jeża, który przykryliśmy liśćmi. Jeż korzystał.

 

Rośliny pułapkowe i odstraszające szkodniki

Rośliny pułapkowe przyciągają szkodniki, które można następnie łatwo usunąć wraz z całą rośliną. Oto kilka przykładów:

• Ślimaki chętnie żerują na aksamitkach, nagietkach czy rabarbarze.
• Stonka ziemniaczana często atakuje oberżynę.
• Mszyce przyciągają nasturcje i nagietki.

Dzięki odpowiedniemu planowaniu nasadzeń, można także odstraszyć szkodniki, sadząc obok siebie rośliny emitujące nieprzyjemne dla nich substancje, np. czosnek, cebula czy hyzop.

Mechaniczne metody ochrony roślin

• Pułapki na szkodniki glebowe: Drutowce można wabić kawałkami ziemniaków zakopanymi na głębokości 5-8 cm.
• Ochrona przed ślimakami: Rozsypanie wokół roślin popiołu, trocin czy otrębów utrudnia ich poruszanie się. Jako przynętę można stosować naczynia z ciemnym piwem.
• Osłony mechaniczne: Włókniny czy gęste siatki to skuteczna ochrona przed nalotami szkodników kapusty.
  

 

Stosowanie naturalnych metod ochrony roślin wspiera równowagę w ekosystemie ogrodu. Chemiczne środki ochrony, choć skuteczne na krótką metę, zaburzają tę równowagę, niszcząc nie tylko szkodniki, ale także organizmy pożyteczne. Przyczynia się to do wzrostu populacji szkodników w dłuższej perspektywie, ponieważ brakuje ich naturalnych wrogów.

 

Czy po przeczytaniu tego artykułu zmienisz swoje podejście do ochrony roślin?

Podziel się swoimi przemyśleniami w komentarzu!

Gosia

Beczka na deszczówkę z drewna

Od bardzo dawna czytelnicy bloga prosili mnie o instrukcję wykonania drewnianej beczki na deszczówkę. I po paru latach nadszedł dzień, że mogę spełnić tę prośbę. Oto i ona, wersja 3.0, a do niej pełen instruktaż, z moimi poradami.

Od zawsze podobały nam się drewniane beczki na wino, ale koszt ich był bardzo wysoki. Mąż wpadł zatem na pomysł wykonania takiej konstrukcji samemu, z dostępnych za darmo palet jednorazowych.

JAK WYKONAĆ DREWNIANĄ BECZKĘ NA DESZCZÓWKĘ?

Do wykonania drewnianej beczki na deszczówkę potrzebne są:

- plastikowa beczka (dostępna na Allegro lub OLX za około 50zł)

- palety (my wykorzystujemy jednorazowe, ale mogą być też euro lub gotowe deski), łom

- obejmy, zwane bednarkami (dostępne w sklepach z metalowymi rzeczami lub marketach budowlanych)

- plastikowy uniwersalny odpływ od umywalki z syfonem lub bez oraz rura

- wkręty

- narzędzia, tj. piła, szlifierka (ew. papier ścierny), otwornica do drewna, wiertarka, wkrętarka, poziomica

- lakierobejca lub bejca oraz farba olejna (u nas w kolorze czarnym), pędzle

1.  Rozłóż paletę na czynniki pierwsze za pomocą łomu. Pamiętaj o usunięciu wszystkich gwoździ dlatego, że przy szlifowaniu mogą stanowić niebezpieczeństwo.

2. Wymierz odpowiednią długość desek paletowych w stosunku do beczki i nadwyżkę odetnij za pomocą piły. Następnie przytnij długie boki desek pod kątem 10 stopni, co ułatwi montaż (jak na zdjęciu poniżej). 

3. Oszlifuj deski za pomocą szlifierki lub papieru ściernego. Mąż opiera je na kozłach i przytwierdza za pomocą imadła tak, by się nie przesuwały. Pamiętaj o założeniu maski i okularów ochronnych dla bezpieczeństwa!

4. Przytnij obejmy, uprzednio odmierzając je wokół beczki. Wytnij otwór w beczce na syfon za pomocą otwornicy do drewna nałożonej na wiertarkę lub wkrętarkę i zainstaluj go.

5. Zacznij montaż całości od luźno przypiętych obejm. Potem wsadź w nie deski. Tym razem nasze obejmy mają otwory, więc Mąż przytwierdził je do desek za pomocą wkrętów (widać to na poniższych zdjęciach). Poprzednie wersje bednarek ich nie miały, więc całość była tylko mocno spinana.

6.  Nim złączysz na stałe wszystkie elementy, wytnij w deskach otwór na rurę odpływową.

7. Zabezpiecz deski dwukrotnie za pomocą bejcy lub lakierobejcy. Możesz też pomalować je bezpośrednio po szlifowaniu (tak robiliśmy w poprzednich wersjach - tym razem nie było na to czasu). Na końcu pomaluj obejmy czarną farbą olejną.

8. Zamontuj beczkę na deszczówkę pod rynnę wraz z rurą odpływową, którą wkopiesz i połączysz ze studzienką lub innym ujściem nadwyżki wody.

Oczywiście możesz zrobić wersję uproszczoną. Kupić gotowe wyszlifowane deski, albo nie wmontowywać syfonu z rurą odpływową. My zrobiliśmy tak dlatego, by w pobliżu domu nie zalegała woda. W naszym przypadku rura odpływowa beczki na deszczówkę łączy się  z kratką ściekową (widoczna na zdjęciu powyżej) i rurą prowadzącą wprost do drenażu.

Mam dla Ciebie niespodziankę

Przygotowałam artykuł, w którym dowiesz się skąd pozyskać darmowe materiały do ogrodu, jak na przykład wykorzystane przez nas palety jednorazowe. Jak go otrzymać? Zapisz się do Ogrodowego Newslettera, a artykuł otrzymasz na maila.

Jeśli coś w instrukcji jest niejasne albo masz jakieś pytania to piszcie śmiało w komentarzu ;)